Karaciğer hastalıklarıdan "fibroscan"

Medicana International İstanbul Hastanesi Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Ebubekir Şenateş, "Fibroscan, karaciğer sertliğini ve karaciğerdeki yağlanmanın miktarını nicel olarak ölçen bir ileri teknolojik yöntemdir. Teknik olarak fibroscan; bir ultrason probu, bunun bağlı olduğu elektronik sistem ve kontrol ünitesinden oluşur. Probtaki ultrasonik dönüştürücü karaciğer dokusuna düşük frekanslı titreşimler gönderir. Bu test ile karaciğer sertliği ve karaciğerdeki nicel yağ miktarı ölçülür." dedi.

Şenateş, AA muhabirine, karaciğer hastalıklarının tedavisinde kullanılan fibroscan yöntemini anlattı.

Karaciğer sertliğinin ölçümünde yeni bir teknoloji olarak öne çıkan fibroscanın bu tür hastalar için önem taşıdığını vurgulayan Şenateş, "Fibroscan, karaciğer sertliğini ve karaciğerdeki yağlanmanın miktarını nicel olarak ölçen bir ileri teknolojik yöntemdir. Teknik olarak fibroscan; bir ultrason probu, bunun bağlı olduğu elektronik sistem ve kontrol ünitesinden oluşur. Probtaki ultrasonik dönüştürücü karaciğer dokusuna düşük frekanslı titreşimler gönderir. Bu test ile karaciğer sertliği ve karaciğerdeki nicel yağ miktarı ölçülür." diye konuştu. 

Şenateş, yöntemin; kronik hepatit B, kronik hepatit C, karaciğer yağlanması (alkole bağlı olmayan, NAFLD, NASH), otoimmün hepatit, primer biliyer kolanjit, primer sklerozan kolanjit, karaciğer sirozu, ilaca bağlı karaciğer fibrozu (metotreksat gibi ilaçlara bağlı karaciğer hasarı), kriptojenik karaciğer sirozu gibi her türlü kronik karaciğer hastalığında kullanılabileceğini bildirdi. 

Kronik karaciğer hastalığı olan insanlarda karaciğer sertliğini (fibrozis) ölçmenin önemine işaret eden Şenateş, şöyle devam etti: 

"Çünkü bu sertlik derecesine göre tedavi ve takip kararı verilmektedir. Bazen de sertliğin derecesine göre tedavi değişikliğine karar verilir. Karaciğer sertliğinin değerlendirilmesinde referans yöntem karaciğer biyopsisidir. Ancak biyopsinin komplikasyonları, zorluğu, ağrılı ve kanamaya yol açma ihtimali gibi nedenlerden dolayı bir hastada defalarca yapılması mümkün olmamaktadır. Bu nedenle biyopsi yerine veya ilk biyopsiden sonra yapılabilir. Karaciğer sertliğinin değerlendirilmesinde doğruluğu güvenilir, tekrarlanabilir ve invaziv olmayan bir yönteme ihtiyaç duyulmuştur. Günümüzde bu ihtiyacı karşılayan en iyi yöntem transient elastografidir. Fibroscan, bu prensiple yumuşak dokuların elastisitesini sayısal olarak ölçen ileri teknoloji ürünü bir yöntemdir." 

- "Radyasyon içermeyen bir yöntem"

 Prof. Dr. Ebubekir Şenateş, fibroscanın; karaciğer sertliğinin ve karaciğerdeki yağ oranının nicel şekilde ölçülmesinde ağrısız, zahmetsiz, kısa süren, hemen sonuç veren, özel bir hazırlık gerektirmeyen, hastaneye yatış gerektirmeyen, radyasyon içermeyen, karaciğer biyopsisinden çok daha uygun, sedasyon gerektirmeyen, hastanın muayenesi sırasında yapılabilen bir yöntem olduğunu söyledi.

Fibroscanın hiçbir yan etkisi olmadığını belirten Şenateş, "Hasta sırtüstü yatarken sağ kolunu başının arkasına yerleştirir, sağ ayağını sol ayağının üzerine atar, düz yatarken hafif sola doğru kavis verir (muz şeklinde pozisyon). Amaç, kaburga aralığını genişletmektir. Ölçmeye başlamadan önce hastanın 3 dakika yatarak beklemesi önerilir. Ölçüm sağ taraftan, kaburgalar arasından, cilde yerleştirilen prob ile sağ lobdan yapılır. Ölçümün geçerliliği cihaz ekranında anında gözükür." şeklinde konuştu.

- "İleri evre kalp yetmezliği olan kişilerde doğru sonuç vermeyebilir" 

Medicana International İstanbul Hastanesi Gastroenteroloji Uzmanı Şenateş, fibroscanın; kronik karaciğer hastalığı olan, kronik karaciğer hastalığına yol açan herhangi bir hastalığı bulunan her hastada yapılabileceğini anlattı.

Şenateş, "Fibroscan; karnında asit (sıvı) birikimi olan, aşırı obezlerde, ileri evre kalp yetmezliği olan kişilerde doğru sonuç vermeyebilir. Zahmetsiz, ağrısız ve kısa süren bir işlemdir. Kişiden kişiye değişmekle birlikte 5-10 dakika içinde sonuçlandırılabilir." dedi.  

- "İşlem öncesi özel bir hazırlık gerektirmiyor"

Prof. Dr. Ebubekir Şenateş, kronik karaciğer hastalığında sertlik derecesinin değerlendirilmesinde referans yöntemin karaciğer biyopsisi olduğunu, bu yöntemde karaciğerin çok az bir kısmının (yaklaşık 50.000'de birinin) değerlendirilebildiğini söyledi.

Karaciğer biyopsisinde ağrı, kanama ve başka diğer komplikasyonların görülebileceğini anlatan Şenateş, şunları kaydetti:

"Karaciğer biyopsisinin tekrarlanması zahmetlidir ve hastalar tarafından kabul edilmesi daha zordur. Ayrıca biyopsinin patolojik incelemesi de zaman alıcıdır. Fibroscan ise ağrısız, zahmetsiz, hızlı sonuç veren bir yöntemdir. Karaciğer biyopsisinde değerlendirilen karaciğer dokusunun yaklaşık 100 katı bir dokuyu (yaklaşık 3 santimetreküp) değerlendirebilir. 

Yapılan çalışmalarda, fibroscan ile fibrozis denilen karaciğer sertliğinin ölçülmesinde karaciğer biyopsisine yakın bir değerlendirme imkanı yakalandığı görülmüştür. Özel bir hazırlık gerekmez. 2-3 saatlik açlık yeterlidir. Fibroscan cihazında bulunan özel bir teknik olan CAP (controlled attenuation parameter) ile karaciğerdeki yağ oranı nicel olarak ölçülebilir."